TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Başkanı İslim Arıkan ve TMMOB
Makina Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Başkanı Aykut Kocalar, deprem sonrası hazırladıkları çözüm önerilerini Bilim Kurulu'na sundu.
Yapılan ortak açıklama şöyle:
6 Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli depremlerin ve 20 Şubat 2023 tarihli Hatay merkezli depremlerin meydana getirdiği hasar ile 11 ilimizi içine alan coğrafyada büyük bir yıkım yaşanmıştır.
Yaşanan yıkım neticesinde on binlerce yurttaşımız maalesef hayatını kaybetmiş ve yaralanmıştır. Öncelikle yaşadığımız bu büyük felaketten dolayı tüm halkımıza tekrar geçmiş olsun diyor, kaybettiğimiz canlarımıza Allah’tan rahmet, yakınlarını kaybeden vatandaşlarımıza sabırlar diliyoruz.
Yaşadığımız bu büyük felaket Gaziantep Kent Konseyi’ nin 15.03.2023 tarihli toplantısında bütün boyutlarıyla ele alınmış ve gözlemlenen sorunların bilimsel bir yaklaşım ile değerlendirilip çözüm önerilerinin sunulması amacıyla akademisyenler, meslek odaları ve çeşitli kamu kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan bir bilim kurulu kurulmasına karar verilmiştir.
Afetle ilgili meslek alanımıza giren konularda, bizler Elektrik Mühendisleri Odası Gaziantep Şubesi ve Makina Mühendisleri Odası Gaziantep Şubesi olarak Bilim Kurulu bünyesindeki oluşturulan “Alt Yapı Komisyonu”nda araştırma ve çalışmalar yaparak, aşağıdaki raporu Bilim Kuruluna sunmuş bulunmaktayız.
Hazırladığımız raporu basının, ilgililerin ve tüm kamuoyunun bilgisine sunuyoruz.
AFET YÖNETİMİ/ALT YAPI KOMİSYONU
Alt Yapı Komisyonu olarak; AFAD İl Müdürü ve altyapı kuruluşları (GAZDAŞ, EnerjiSA, Telekom, TEİAŞ, GASKİ) Yöneticileri ile görüşmeler yapılmıştır.
GENEL TESPİTLER
- AFAD tarafından hazırlanan, Türkiye Afet Müdahale Planı’nda altyapı kuruluşlarına ait görev tanımlarının yeterince detaylandırılmadığı görülmüştür.
- Türkiye Afet Müdahale Planı’nda Meslek Odaları ve üyelerinin imkânlarının kullanılmasına ilişkin tanım ve detaylara rastlanılmamıştır. Altyapı kuruluşlarında da bu detay bulunmamaktadır.
- Genel olarak yönetmeliklerine uygun yapılan altyapılarda sorun olmadığı gözlemlenmiştir. Uyulmadığı durumlarda ise sorunlar yaşandığı görülmüştür.
- Altyapı kuruluşlarının kendi faaliyet alanlarında hızlı bir aksiyon aldığı görülmüştür. Ancak aşağıdaki iyileştirmelerin yapılması, olası afetlere müdahalede kolaylık sağlayacaktır.
GAZDAŞ
- Otomasyon sistemlerinde iletişim altyapısının tekrar gözden geçirilmesi, kritik noktalarda alternatif haberleşme altyapısının oluşturulması sağlanmalıdır.
- Deprem vanası kullanımının Gaziantep Merkez ve tüm ilçelerinde (İslâhiye ve Nurdağı ilçelerinde olduğu gibi) zorunlu hale getirilmesi uygun olacaktır.
- Afet sırasında doğalgazın kesilmesi sebebi ile başta fırınlar olmak üzere, gıda sektöründeki işletmelerin alternatif yakıtlarla hizmet verebilmesinin sağlanması düşünülmelidir.
ENERJİSA
- Otomasyon sistemlerinde iletişim altyapısının tekrar gözden geçirilmesi, kritik noktalarda alternatif haberleşme altyapısının oluşturulması sağlanmalıdır.
- Afet sonrasında çadır kent ve konteyner kentlere enerji temininde ve elektrik iç tesisatın yetkilendirmesinde gri alanlar oluştuğu görülmüştür. Çadır ve konteynerlerin sayılarının ve yerlerinin sürekli değişkenlik göstermesi, enerji altyapısında sorunlar oluşturmaktadır. Planlama yapılması, sorunu ortadan kaldıracaktır. Bu konuda tüm yetkinin dağıtım şirketi koordinasyonunda yapılması gerekir.
- Jeneratör envanterlerinin çıkarılarak, afet sırasında jeneratör teminin koordinasyonunda elektrik dağıtım şirketinin ana koordinatör olarak tanımlanmalıdır. Bu çerçevede tanımlanan jeneratörlerin afet öncesi bakım ve onarımlarının takibinin yapılması gerekir.
- Jeneratör için gerekli olan yakıt ve şoför tanımlarının afet öncesi planlanmalıdır.
- Trafolu abonelerde, işletmelerde yüksek gerilim işletme sorumluluğunun önemi anlaşılmış olup, mutlaka YG işletme sorumlusunun varlığı ve kontrollerin etkin şekilde yapılması sağlanmalıdır. Trafo ve benzeri elektrik tesisatının sarsıntılara dayanıklılığı ve bakımlarının zamanında yapılmasının önemi anlaşılmıştır.
- Afet sonrası taşınılan bölgelerde tüm altyapılarda belirsizlik bulunmaktadır.
TEİAŞ
- TEİAŞ hatlarında kullanılan ekipmanlarda (buşing, akım, gerilim tarfoları v.b), sarsıntılara dayanıklı ekipmanların araştırılması önerilir.
TELEKOM
- Binaların yıkılması ile çoğunlukla binalar üzerine montajı yapılmış baz istasyonları devre dışı kalmıştır. Bundan dolayı, mobil hatlar için, gerekli olan baz istasyonlarına kafes tipi direklerin öncelikle tercih edilmesi, kamu binalarında kafes tipi direklerin montajlarına kolaylık sağlanması, çevresel faktörlerin göz önüne alınarak planlanması gerekir.
- Ülkemizde hizmet veren GSM operatörleri için ortak baz istasyonlarına geçilmesinin zorunlu olduğu bir kez daha görülmüştür.
- Projelendirmede nüfus kapsamı ile birlikte, coğrafi kapsamın da dikkate alınması sağlanmalıdır.
- Mobil vericiler ile birlikte drone vericilerin temini önerilir.
GASKİ
- Otomasyon sistemlerinde iletişim altyapısının tekrar gözden geçirilmesi, kritik noktalarda alternatif haberleşme altyapısının oluşturulması sağlanmalıdır.
- Afet anında modüler depoların kurulması hızlı bir çözüm olarak göz önünde bulundurulmalıdır.
- Toplanma depolarına, afetzedelerin ihtiyacını karşılayacak su depoları, foseptik çukurları hazırlıklarının yapılması gerekir.
- Standart bağlantı boruları yerine sismik bağlantıların araştırılması ve kullanılması tesisatta oluşacak zararları en aza indirgeyecektir.
ORTAK TESPİTLER
- Yeni imara açılan bölgelerde, ortak altyapı çalışmalarının önemi bir kez daha görülmüştür. Altyapıların afetten en az hasarla atlatması için, galeri sistemlerine geçilmesinin gerekliliği anlaşılmıştır. İmar planları yapılırken, resmi kurum, hastane, ibadethane, yeşil alanlar gibi yerler daha önceden nasıl planlanıp belirtiliyorsa, imara açılacak yerlerde, trafo, elektrik dağıtım panosu, kablo kanalları güzergâhı, ilgili dağıtım panoları, elektrikli şarj istasyonları bina giriş yerleri, haberleşme, doğalgaz, su, kanal altyapıları projelerde net ve detaylı olarak belirtilmelidir. Bunun da sorunsuz planlanabilmesi için, imara girecek yerlerin nüfus yoğunluğu ve bina tipleri, ilgili kurumlara önceden iletilmelidir.
- Altyapı kuruluşlarına afet sırasında gerekli olan yakıt, iletişim ve yemek teminine ilişkin bağlantıların önceden planlanarak çözülmesi gerekir.
- Kurtarma çalışmalarında ihtiyaç duyulan, kırıcı, delici vb. aletlerin afet anında kullanıma hazır bir şekilde depolanması, sayıların arttırılması kurtarma çalışmalarının hızlı ve sağlıklı yürütülmesi açısından zorunludur.
- Her kurumun afet esnasında sağlıklı çalışabilmesi için, personellerinin barınma ve iaşelerinin önceden planlanması gerekir.
- Afetzedeler için mobil tuvalet, banyo ve giyinme odalarının temininin nasıl yapılacağı önceden planlanmalıdır.
- Afet öncesinde kurumsal ve vatandaşa yönelik tatbikatların daha etkin ve ciddi bir şekilde, tüm kurumlar tarafından önemsenerek yapılması, eksikliklerin gözlemlenerek giderilmesi afetlerin daha az hasarla atlatılmasını sağlayacağı gibi afet sonrası yürütülecek kurtarma ve yardım çalışmalarının da hızlı ve etkili bir biçimde yapılmasını sağlayacaktır.
