Gökbilimciler, Edward Hubble varlığını doğruladıktan bir asır sonra bile Andromeda galaksisiyle ilgili yeni ayrıntılar öğreniyor. Bu bilgiler kozmik mahallemizi ve daha geniş evreni daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. NASA bu haftanın başlarında, Samanyolu galaksisinin bu sarmal ikizinin detaylı son görüntülerinin yanında enerji dalga boylarının semavi bir seslendirmesini de yayınladı.
Popular Science Türkçe'nin aktardığına göre Samanyolu galaksisinin dışarıdan çekilmiş bir görüntüsünü elde etmek, gezegenin tamamını arka bahçenizden incelemeye çalışmaya benziyor; yani insanlığın mevcut gözlem noktasından bunu yapmak imkansız. Gökbilimciler için en iyi seçenek, en yakını Messier 31 olan civardaki benzer sarmal galaksileri seyretmek. Andromeda olarak da bilinen Samanyolu galaksisinin en yakındaki komşusu yaklaşık 2,5 milyon ışık uzaklıkta ve spiral galaksilerin zamanla nasıl oluşup evrimleştiğini incelemek yönünden harika bir fırsat sunuyor. Kendisi ayrıca gökbilimci Vera Rubin’in öncülüğündeki bir araştırma takımının, günümüzde “karanlık madde” olarak bilinen anormal maddeyi 1960’larda ilk defa keşfettiği yer.
Andromeda’ya atılan bu en yeni bakışlar, dünyanın en güçlü teleskoplarından meydana gelen uluslararası bir teleskop dizisiyle toplanmış. Bunların içerisinde Chandra X-ışını Rasathanesi, ESA’nın XMM-Newton teleskobu ve hatta bir çift astrofotoğrafçıdan gelen optik bilgiler de var. Bu çeşitli tipteki ışık; görünür, kızılötesi, radyo ve morötesi dalga boylarına uzanıyor. Bunlar katmanlandığında, kendimizinkini andıran canlı ve aktif bir galaksiyi tasvir ediyorlar; üstelik bu bilgi halihazırda Andromeda’nın devam eden yaşam öyküsünü inceleyen uzmanlara yardımcı oluyor.
“Örneğin Chandra’nın X-ışınları, M31’in merkezindeki süperkütleli kara delik etrafında yer alan yüksek enerjili radyasyonu ve galaksi boyunca dağılmış diğer pek çok ufak, kompakt ve yoğun cismi ortaya çıkarıyor” açıklamasında bulunuyor NASA yaptığı duyuruda.
Gökbilimciler Andromeda’nın enerjisinin sanal suretlerini incelemekle kısıtlı değiller, onları ses yoluyla da değerlendirebiliyorlar. NASA araştırmacıları bu görüntülere ek olarak, galaksinin veri setlerini her bir dalga boyunu ayırıp, döndürüp, frekans sırasına göre birbirinin üzerine yerleştirerek seslendirme halinde de derlemişler. Üstten alta bu durum ışınları, morötesi, optik, kızılötesi ve son olarak radyo dalga dalgaları anlamına geliyor. Sonrasında ise bunlara karşılık gelen bir dizi not atanmış; parlaklık sesi gösterirken, tayf konumu da ses tonunu belirliyor. Ortaya çıkan sonuç, uzay teleskopları Andromeda’nın 152.000 ışık yıllık çapını arşınlarken meydana gelen rüya gibi bir ton korosu.
Samanyolu’nun komşusundan öğrenilecek daha hâlâ bir sürü şey var. Öğreneceğimiz şeyler, nihayetinde bizi ilk Rubin’in tespit ettiği karanlık maddeyi anlamaya da götürebilir. En azından NASA, 2027 yılında faaliyete girmesi beklenen Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu ile bunu başarmayı umuyor.
