Son yıllarda kronik yorgunluk, sindirim sorunları ve cilt problemleri gibi şikayetlerle sağlık kuruluşlarına başvuran kişi sayısı giderek artıyor. Bu belirtilerin altında yatan nedenlerden biri de gıda intoleransı olabilir.
Medical Point Gaziantep Hastanesi Biyokimya Uzmanı Dr. Nuri Orhan, gıda intolerans testleri hakkında en sık sorulan soruları yanıtladı.
Gıda İntoleransı Nedir?
Dr. Nuri Orhan:
“Gıda intoleransı, belirli besinlerin sindirilememesi veya vücut tarafından yeterince tolere edilememesi durumudur. Alerjiden farklı olarak bağışıklık sistemini doğrudan etkilemez, ancak sindirim sistemi, cilt ve sinir sistemi üzerinde gecikmeli ve kronik etkiler yaratabilir.”
Gıda intoleransları, genellikle gecikmiş reaksiyonlarla ortaya çıktığı için tespiti klasik alerji testlerine göre daha zordur.
Gıda İntolerans Testi Nasıl Yapılır?
Günümüzde uygulanan testler genellikle kan örneği üzerinden yapılır. Bu testlerde kişinin bağışıklık sistemi tarafından üretilen IgG antikor düzeyleri ölçülerek, hangi gıdalara karşı hassasiyet geliştirdiği analiz edilir.
Dr. Nuri Orhan:
“Bazı testlerde 50, 100 hatta 250’den fazla gıda maddesi değerlendirilebiliyor. Amaç, kişiye özel bir beslenme planı oluşturarak şikayetlerin hafifletilmesini sağlamaktır.”
Bu Testler Ne Kadar Güvenilir?
Gıda intolerans testleri hakkında bilim çevrelerinde farklı görüşler bulunsa da, Dr. Orhan bu testlerin uygun hasta grubunda ve doğru yorumlandığında önemli bilgiler sunabileceğini vurguluyor.
“Tek başına tanı koymak için yeterli değildir. Ancak hastanın klinik bulgularıyla birlikte değerlendirildiğinde, eliminasyon diyeti gibi yöntemlere rehberlik edebilir.”
Alerji ile İntolerans Arasındaki Fark Nedir?
Alerji, bağışıklık sisteminin bir gıdaya karşı ani ve güçlü bir tepki vermesidir. Kaşıntı, nefes darlığı ve hatta anafilaksi gibi belirtiler görülebilir.
İntolerans ise daha yavaş gelişir ve genellikle mide-bağırsak rahatsızlıkları, baş ağrısı, halsizlik gibi semptomlarla kendini gösterir.
Dr. Nuri Orhan:
“Örneğin süt proteini alerjisi olan biri için bir damla süt bile ciddi risk oluşturabilirken, laktoz intoleransı olan biri bu durumdan sadece rahatsızlık düzeyinde etkilenir.”
Hangi Şikayetlerde Gıda İntoleransı Düşünülmeli?
Dr. Nuri Orhan, aşağıdaki belirtilerin sıkça görülmesi durumunda gıda intolerans testlerinin değerlendirilebileceğini belirtiyor:
- Sürekli şişkinlik ve gaz
- Geçmeyen baş ağrıları
- Kronik yorgunluk
- Deri döküntüleri veya egzama
- Duygu durum değişiklikleri
- Sindirim bozuklukları
“Modern yaşamda işlenmiş gıdaların yoğun tüketimi, vücudun bazı bileşenlere karşı toleransını düşürebiliyor.”
Test Sonrası Beslenme Nasıl Planlanır?
Test sonucuna göre genellikle 6–8 haftalık bir eliminasyon diyeti uygulanır. Bu süreçte intolerans tespit edilen besinler diyetten çıkarılır ve belirtiler gözlemlenir. Gerekirse bu gıdalar kontrollü bir şekilde tekrar beslenmeye eklenebilir.
Uzm. Dr. Nuri Orhan’dan Uyarı:
“Gıda intolerans testleri, doğru hasta grubuna uygulandığında ve uzman hekimler tarafından değerlendirildiğinde, kronik şikayetlerin kaynağını ortaya koymada değerli bir araç olabilir. Ancak bu testler tek başına tanı koymak için kullanılmamalıdır.
Her birey farklıdır; bu nedenle kişiye özel yaklaşım, hem tanı hem de tedavide kilit rol oynar. Bilinçli şekilde yapılan intolerans testleri, yaşam kalitesini artıran önemli bir adımdır.”
Dr. Orhan, test yaptırmayı düşünen bireylerin mutlaka bir uzmana danışması ve test sonuçlarını hekim kontrolünde değerlendirmesi gerektiğini özellikle vurguluyor.
