Dara antik kenti,Güneydoğu’daki en büyükantik kentlerden. Şu anakadar kentin dörtte biri bilegün yüzüne çıkarılamamış. Heryıl bir milyon kişiyi ağırlayanantik kentte kazılarsürüyor ama yoğundeğil. Birkaç günönce bulunduğumuzantik kentteyerel rehberler,kazıların şuan yapılmadığını söyledi.Bakanlıktan aldığımız bilgiyegöre ise Mardin Müzesi’nintakibinde kazıların aralıklıolarak devam ettiği yönünde.
Müzeden önce antik kentin kazıbaşkanı Kafkas ÜniversitesiArkeoloji Bölümü ÖğretimÜyesi ve kazı başkanı Doç. Dr.Hüseyin Metin liderliğindekazılar yapılıyordu. Telefonlagörüştüğümüz Metin, o bölgedeüstelik on iki ay boyunca kazıçalışmalarına deyim yerindeyseüç yıl dayanabilmiş. Metin istifaettikten sonra birçok biliminsanına kazı başkanlığı teklifedilmiş ancak kimse kabuletmemiş. Yani şu an antikkentin bir kazı başkanı yok.Metin, “Çok önemli bir antikkenttir Dara. Ben üç yıl boyuncaoranın kazı başkanlığınıyürüttüm. Yaklaşık 25 yıldırBatı’dan Doğu’ya birçokantik kentte çalıştım. Daraantik kentini ilk gördüğümdegözlerime inanamadım,muhteşem bir tarih. Benimdönemimde olabildiği kadaralanı gün yüzüne çıkardık,buluntular bulduk. Ama orasızor bir yer. Bölge olarak zor,halkı zor!” diyor.
DOĞU ROMAİMPARATORLUĞU
Antik kente gelecek olursak,Mardin’in 30 kilometregüneydoğusundaki Oğuzköyünde yer alan Daraantik kenti GüneydoğuAnadolu’nun en önemli tarihiyerleşimlerinden birisi.İmparator Anastasius’un (491-518) girişimleriyle 505 yılında,Doğu Roma İmparatorluğu’nundoğu sınırını Sasanilere karşıkorumak için askeri amaçlıbir garnizon kenti olarakkurulmuş. Mezopotamyaovası ile Tur-Abdin dağlarınınbirleştiği yerde kireçtaşı anakaya üzerinde 4 kilometrelikalana yayılmış güçlü surlaraçevrili olarak inşa edilenyerleşimde özellikle kaya içineoyulan 6. yüzyıl devasa sarnıçyapıları ve kaya oygu mezaranıtları ilgi çekici.
Söz konusu bölgeDiyarbakır’dan sonra en uzunsurlara sahip antik bir yerleşimyeri. Devasa bir kayanınoyulmasıyla oluşan kentte toplumezarlar, klise sarnıcı ve mezaranıtları bulunuyor.
MARDİN MÜZESİ
Kültürel ve Doğal Mirasıİzleme Platformu yöneticisiarkeolog editör Nezih Başgelen,“Antik kente 1986 yılında,Mardin Müzesi Müdürlüğübaşkanlığında, Prof. Dr. MetinAhunbay (1935-2014)’ındanışmanlığında başlayankazılara 1990 yılında güvenliksorunları nedeniyle araverilmiş, ardından, aynı ekipliderliğinde 2001-2009 yıllarıarasında devam edilmişti.2020-2023 arasında KafkasÜniversitesi Arkeoloji Bölümüöğretim üyesi Doç. Dr. HüseyinMetin’in başkanlığındayapılan Dara antik kentindekikazılar halen Mardin Müzesibaşkanlığında sürdürülmekte.Sit alanı içinden bugünekadar yapılan araştırmakazı, koruma-değerlendirmeuygulamaları pek çok açıdanolumlu karşılanan örnekler.Dara’daki son araştırmalarsırasında sur kenarında tespitedilen tarih öncesi dönemeait yeni höyük yerleşimi debölge tarihi açısından önemli.Bu bağlamda baktığımızdaDara antik kentinde pek çokzorluğa karşın bu yıla deksürdürülen kazı ve düzenlemeçalışmalarının bundan sonrada devam ettirilmesinin gerekarkeoloji gerekse bölge turizmiaçısından önemli olduğubelirtmek isterim” diyor.
Dara'daki ‘Galeri Mezar' olarak adlandırılan ünik mezarın, dünyadabir başka örneği olmadığı söyleniyor. 573 yılındaki savaşta ölen Romalısavaşçılara ithafen, 591 yılında sürgünden dönen Romalı askerlertarafından yapılan bu galeri mezar, savaş alanındaki kemiklerintoplanıp getirildiği ve biriktirildiği bir kemik toplama alanı.