Türk şiirini dünyaya tanıtan, şiirleri elliden fazla dile çevrilen, sevdayı, özlemi, direnci, özgürlüğü ve memleket sevgisini şiirleriyle buluşturan şair Nâzım Hikmet’in aramızdan ayrılışının yitirişimizin 60. yıldönümü... Nâzım Hikmet yarın, yurt içinde ve yurt dışında şiirler, şarkılar, sergiler ve söyleşilerle anılacak.
Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı, 3-4 Haziran tarihlerinde Uluslararası Nâzım Hikmet Sempozyumu’nun ikincisini, Şişli Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Evi’nde düzenliyor. Yurtiçinden ve yurtdışından davet edilen bilim ve sanat insanlarıyla Nâzım Hikmet ve sanatı, kişiliği, barış, özgürlük ve eşitlik mücadelesi sempozyum oturumlarında günümüzden bakışla yeniden değerlendirilecek. Yarın saat 10.00’da başlayacak sempozyum, iki gün boyunca sekiz oturumla devam edecek.
Sempozyum boyunca Küçükçekmece Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Güney Özkılınç, araştırmacı yazar Deniz Dalkılıç ve Duygu Yenici’nin tasarım-düzenlemesiyle hazırlanan “Bilinmeyen Yönleriyle Basında Nâzım” sergisi 3-19 Haziran boyunca Şişli Belediyesi Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Evi’nde ziyarete açık kalacak. Sergide Nâzım Hikmet’in annesi Celile ve babası Hikmet Bey’in evlenmeden ve Nâzım doğmadan önceki Selanik yıllarına ait bilinmeyenlerine, dergi ve gazetelerde eski Türkçe olarak yayımlanmış şiirlerine, şiir üzerine düşüncelerine, bazıları başka adları kullanarak kaleme aldığı yazılarına ve kısa oyunlarına, yabancı dergi ve gazetelerde hakkında çıkan haberlere ve davalarına ilişkin haberler yer alıyor.
İZMİR’DE ÜÇ AYRI ETKİNLİK
Nâzım Hikmet, İzmir’de üç ayrı etkinlikte anılacak.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, şairi “60. Nâzım Hikmet Anması” başlıklı etkinlikle hatırlayacak. Etkinlik, 3 Haziran’da Kültürpark’ta yer alan İzmir Sanat’ın bahçesindeki Nâzım Hikmet anıtının önünde düzenlenecek. Saat 19.00’da başlayacak programda farklı branşlardan çok sayıda sanatçı, usta şairin şiirlerini ve onun kaleminden çıkan sözlerle ölümsüzleşen besteleri seslendirecek.
İstinye Art’ta saat 20.30’da başlayacak “Şarkılarla Nâzım Hikâyesi” etkinliğinde opera sanatçıları Teyfik Rodos, Görkem Ezgi Yıldırım ve Zeynep Halvaşi, şairin bestelenen şiirleri okuyacak. Gazeteci ve yazar Barış İnce de anlatıcı olarak sanatçılara eşlik edecek.
Dikili Belediyesi işbirliğinde düzenlenen “Nâzım’ı Anıyoruz” etkinliği ise, Dikili Nâzım Hikmet Parkı’nda düzenlenecek. Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı Başkanı, sanatçı Rutkay Aziz’in katılacağı etkinlik saat 21.00’de Vakıf Yönetim Kurulu Üyesi ve gazetemizin yazarı Barış Pehlivan’ın, “Nâzım’ın Davası” söyleşisi ile devam edecek. Gece, sanatçı Hilmi Yarayıcı’nın Nâzım Hikmet bestelerinden okuyacağı şarkılarla son bulacak.
YAŞAM ÖYKÜSÜ
Hikmet Bey ve Celile Hanım’ın oğlu Nâzım Hikmet, 15 Ocak 1902’de Selânik’te dünyaya gelir. Babası Hikmet Bey, çeşitli illerde valilik yapmış olan Nâzım Paşa’nın oğludur. Osmanlı Hariciyesi’nde çeşitli memurluklarda ve Matbuat Umum Müdürlüğü görevinde bulunmuştur. Annesi Celile Hanım ise, dilci Enver Paşa ile Leylâ Hanım’ın kızıdır. İlk kadın ressamlarımız arasında anılan Celile Hanım, kültürlü, sanatçı ruhlu bir kadındır…
Küçük Nâzım ilk eğitimini annesi ve sıkça şiirli toplantılar düzenleyen, kendisi de bir mevlevi şairi olan büyükbabası Nâzım Paşa’dan alır. Ve henüz on bir yasındayken ilk şiirini yazar… Orta öğrenimini Galatasaray ve Nişantaşı Sultanilerinde gören Nâzım, 1915 yılında Bahriye Mektebi’ne girer. 1918 yılında ilk kez bir dergide şiiri yayınlanır. Bu bir aşk şiiridir. Ancak, İstanbul’un işgaliyle birlikte yerini yurtsever nitelikte şiirlere bırakır…
Mezuniyetine üç ay kala geçirdiği bir hastalık nedeniyle Bahriye’den ayrılır. Bir grup arkadaşıyla Anadolu’ya geçer. Ankara Hükümeti’nin görevlendirmesiyle arkadaşı Vâlâ Nurettin ile birlikte Bolu’da öğretmenlik yapar. Daha sonra kısa aralıklarla iki kez Moskova’ya gider. İlkinde iki yıl kalır.
Rusya’da gerçekleştirilen ihtilale tanık olur. Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi KTUV’da ekonomi-politik öğrenimi görür. İkincisi ise küreğe konulma cezasının verildiği dava nedeniyle zorunlu bir göçmenliktir. Bu kez daha önce öğrenci olduğu Üniversite’de çevirmenlik ve asistanlık yapar. Ceza Yasası’ndaki değişiklik nedeniyle 1928 yılında ülkeye döner. Kısa bir süre cezaevinde kaldıktan sonra serbest bırakılır.
Çeşitli gazete ve dergilerde yazıları, şiirleri yayınlanır. Kitapları basılır. Siyasal ve entellektüel yaşamda aktif bir rol üstlenen ünlü bir şairdir. Şiirleri ders kitaplarına girer, oyunları devlet tiyatrolarında oynanır ama koğuşturmalardan da kurtulamaz… Sık sık gözaltına alınır, yargı önüne çıkartılır. Onun etkileyici gücü ürkütmektedir kimi çevreleri… Düzmece davalarla yaşamının on yedi yılı hapishanelerde geçer. 1950 yılında ulusal ve uluslararası düzeyde düzenlenen kampanyalar sonunda çıkarılan Genel Af Yasası’yla serbest kalır. Ne var ki yaşamına yönelik komplolar nedeniyle yeniden yurtdışına çıkar. Ve ölene dek yurduna, halkına, sevenlerine hasret şiirleri yazacağı göçmenlik yılları başlar…
Bu dönemde Uluslararası Barış Ödülü sahibi bir sanatçı olarak barış hareketi içinde aktif olarak yer alır. Dünya Barış Konseyi Başkanlık Divanı’na seçilir. Ünlü Şostokoviç’e, Şarlo’nun yaratıcısı Charlie Chaplin’e ve Fransız Parlamentosu Başkanı Eduard Heriot’a Uluslararası Barış Ödülü’nü veren jürinin başkanlığını yapar. Cezaevi yıllarından kalan hastalıklar onu rahat bırakmaz ve acılı yüreği 3 Haziran 1963 günü sabahı Moskova’daki evinde durur.
“…yazılarım otuz kırk dilde basılır / Türkiye’mde Türkçemle yasak” dediği şiirleri ancakölümünden sonra basılır ülkesinde…